Aye, on Skye

Na een tijdje geen internetverbinding heb ik nu soort van intermitterende verbinding, dus bij deze een beetje een lang stuk tekst ben ik bang.

Dus, en dan zit ik zomaar op Skye. Nou ja, zomaar, net al bij de andere afgelegen plaatsen die de neiging hebben mijn veterinaire diensten in te huren mocht ik blij zijn dat ik er binnen 12 uur reizen al was. Ik was eerder in het Verenigd Koninkrijk dan mijn familietaxi terug in Aalsum vanuit Schiphol, maarja, de daaropvolgende busreis was een stukje langer dan de vliegreis. Het voordeel is wel dat je vele toeristische attracties, zij het in hoog tempo, bij langs gaat. Zo heb ik goed naar Loch Ness gekeken (geen monster gezien helaas) en mij hoog opgericht in mijn stoel om een glimp op te vangen van Urquhart Castle (ik weet nu waar Tolkien de inspiratie voor de namen in zijn boeken vandaan heeft, hij heeft gewoon een rondje Schotland gemaakt, Idrigill, Duirinish, Ardvasar, ideeën genoeg).

's Avonds rond half negen (lokale tijd) arriveerde ik in Portree, dé hoofdstad van Skye. Daar werd ik bij de bushalte opgewacht door Rhona, de praktijkeigenaresse. Zonder elkaars identiteiten te verifiëren (ik weet niet precies hoe dat werkt maar op een of andere manier kunnen dierenartsen elkaar in dit soort situaties direct herkennen) stapten we in haar auto en reden naar Rhona's huis. Daar kreeg ik meteen een paar autosleutels in mijn handen gedrukt en reden we, achter elkaar aan, naar de praktijk en na een korte rondleiding daar naar mijn Skye-onderkomen. En ik moet zeggen, dat onderkomen had slechter kunnen uitpakken. Ik zit nu in een vierpersoons vakantiehuisje, met twee slaapkamers, een woonkamer met twee banken, nephaardvuur en luie stoel en een ruime keuken met oven, grill, magnetron, kookplaten én afwasmachine. Een beetje jammer is dat er ook precies vier borden, kommen, enzovoorts zijn, maar daar staat tegenover dat er wel materiaal is om muffins te gaan bakken. Het uitzicht mag er trouwens ook wezen.

Na zondag een wandelingetje rond 'mijn huis', een lunch 'met de baas' en een praatje met de adelaarman, was het maandag tijd voor het echte werk, nou ja, voor werk dus. De praktijk opent officieel om negen uur, dus ik stond de eerste ochtend een kwartier voor de deur (ik had nog geen sleutel) tot er iemand kwam om de deur open te doen. Skye-tijd schijnt een begrip op zich te zijn trouwens, ik heb Rhona nog geen dag voor half tien binnen zien komen en als je drie kwartier later dan de afgesproken tijd op een visite bent hebben ze met een beetje mazzel net de koeien gevangen. De sfeer in de praktijk is wat anders dan op Islay. Waar op Islay iedereen Beth bijna verafgoodt vinden de receptionistes (en sommige boeren trouwens ook) het helemaal niet erg dat er regelmatig waarnemende (locum) dierenartsen zijn. Ook lijkt er nogal wat concurrentiestrijd te zijn met een van de twee andere praktijken op Skye, wat dan tijdens het spreekuur resulteert in moeilijke vragen als “Wat kost een vaccinatie/castratie/recept bij jullie?” en “De buren hebben mijn hond gediagnosticeerd met diabetes maar jullie insuline is goedkoper, mag ik bij jullie klant worden?”, wat erin resulteerde dat ik regelmatig Rhona moet inschakelen, maar dan dus niet altijd voor veterinaire vragen.

De eerste dag begon gevarieerd met eerst een visite naar een omgevallen hond, met daarna nog wat onthoornen en castreren van kalfjes en om het geheel compleet te maken ook nog een pony met een ontstoken wond op zijn neus. En daarna natuurlijk nog een kleine huisdieren spreekuur (“Ik wil uw hond graag behandelen met....oh wacht dat hebben we niet, dan met....oh dit lijkt dezelfde werkzame stof, wacht ik controleer even de dosering”). De volgende dag kreeg ik, na het spreekuur en een koeienvisite, een rondleiding door de auto. Erg prettig om ongeveer te weten waar wat staat in de auto, al was ik er ondertussen al wel achter waar de onthoorn en castreerspullen stonden (een schaar had ik nog niet gelokaliseerd, gelukkig lag er ook ergens een echte ouderwetse schapenscheerschaar).

Op Skye zijn een heleboel 'crofters'. Deze vorm van veehouderij stamt nog uit de tijd dat landeigenaren kleine stukjes grond verpachten aan arbeiders om daar een of twee koeien en wat schapen op te houden. Het systeem was een beetje typisch want de landeigenaar kon op elk moment de crofter uit zijn huis zetten en de landeigenaar kon ook de huur verhogen als de crofter iets verbeterde aan het huis waarin hij woonde. Na de grote croftersopstand van 1882 werd de boel iets eerlijker verdeeld, met als resultaat dat het klantenbestand van de praktijk uit zo'n 400 veehouders bestaat, waarvan de meeste een stuk of vier koeien hebben. Verder zijn er nog wat crofters die een groepje schapen hebben, of beide natuurlijk. Het vee loopt meestal ergens los op een heuvel rond, wat resulteert in niet al te makke, maar wel sterke koeien en schapen. Wat dit systeem voor bij-effecten heeft voor de dierenarts kom ik later op terug.

Voor de geïnteresseerden een klein overzicht van wat ik deze eerste week zoal gedaan heb, behalve rondrijden aan de verkeerde kant van de weg in een VW caddy onderwijl uitkijkend naar oude mannetjes met grote koeien en gammele hekken (een combinatie van deze betekend meestal namelijk dat ik ter plaatse ben). Schotland probeert Bovine Virus Diarree (BVD) vrij te worden, wat betekend dat elke kudde jaarlijks een controle moet ondergaan. Idealiter zouden hiervoor 10 kalveren van 9-18mnd leeftijd gebruikt worden, maar omdat de meeste boeren hier niet zoveel koeien hebben komt het vooral neer op de bloedtappen van de hele jaargang kalveren (vaak wel drie stuks!). En als de veearts dan toch op het erf is kunnen de beestjes meteen wel van hun hoorns en testikels ontdaan worden. Ik begin al aardig door te krijgen hoe de gastank werkt. Een ander mooi klusje was bij een crofter met schapen. De beste man had een stuk of 80 schapen en wilde vanwege diverse gezondheidsproblemen inkrimpen naar 25 schapen, maar hij kon niet kiezen. Naast allerlei nare kwalen had deze veehouder ook een voorliefde voor het hergebruiken van materialen. Dit resulteerde in leuke dingen, zoals een soort hangrolstoel voor een tijdelijk lam lam, maar ook in niet al te stevige hekken gemaakt uit oude pellets. Om een lange middag kort te omschrijven, uiteindelijk hebben we een stuk of 8 schapen niet bekeken want we kregen ze na herhaaldelijke ontsnappingen echt niet meer te pakken. Ik had het avondspreekuur ondertussen al gemist en toen ik binnenkwam zei Rhona “You look a bit pale....”.

Een van de nadelen van het croftersysteem is dat er weinig ruimte is om te investeren in, bijvoorbeeld, een goede crush. Een crush (letterlijk 'pletter') is een soort smalle box met een klem die om de koeienhals gaat, een balk achter de koe en bij voorkeur met verschillende luikjes om de gewenste onderdelen van het rund te kunnen bereiken. Helaas bestaat de crush in de praktijk vaak uit met strotouwtjes aan elkaar gebonden hekken met een roestige halsklem ertussen. Zo ook de crush van de beste man waar ik woensdag heen ging om bloed te tappen en één koe te onthoornen. Toen ik aankwam was de eigenaar van de koeien al buiten adem, ze waren namelijk al uren bezig de beestjes op te sluiten binnen de hekken. Vervolgens waarschuwde hij voor de koe, een fikse pink, die onthoornd moest worden: “She is mad!”. Dus, koe in wat voor de crush moest doorgaan en lokale verdoving in de koe. Toen ik mij even omdraaide om wat spullen uit de auto te pakken hoorde ik een boel kabaal en enige niet voor herhaling vatbare woorden in het Engels. Vervolgens rende het koebeest in kwestie zo hard mogelijk weg, voor zover dat gaat als je de voorkant van een crush om je nek hebt hangen.... Na bijna de auto (“Neeeeee! Niet in de eerste week de auto al vernielen alsjeblieft!”) geramd te hebben kwam het arme beest ook nog met haar voorpoot in de crush vast te zitten en liep ze achterstevoren het prikkeldraad in. Met haar neus over de grond slepen en half in de greppel kalmeerde ze weer iets en wist zich gelukkig zonder duidelijke schade te bevrijden. Ik zeg zonder duidelijke schade, want behalve de achterkant van een hard galopperende koe heb ik weinig meer van haar gezien. Ik was om meerdere redenen erg blij dat ze zich gezond en wel kon bevrijden, want ik besefte mij plotseling dat ik niet wist waar in de auto zich exact het euthanasaat bevond.... Maar goed, na dit avontuur haalde de veehouder een paar nieuwe, iets steviger, touwen en zonder problemen wisten we de andere koeien te tappen. Ik heb nog enige tijd (“Give me 10 minutes” “Give me 5 more minutes”) staan wachten maar de koe werd dezelfde dag niet meer gevonden. Het (van mij geleende) halster dat ze nog om haar nek had trouwens ook niet.

Gelukkig had het volgende adres net een nieuwe race (gang naar de crush toe), mét een overkapping erop, wat erg prettig was aangezien zijn Limousine vleeskoeien zonder problemen over de hekken van 1,5m sprongen. Gelukkig bleven er genoeg binnen de omheining over om te testen. Een tip, als je de veehouder laat kiezen tussen eerst onthoornen of eerst bloedtappen, wees dan heel duidelijk, anders krijg je ze om en om en dat is een beetje tijdrovend. Gelukkig was er toen nog maar één visite over voor die bewuste dag, namelijk twee koeien bloedtappen voor drachtcontrole (de scanner is stuk en de dracht was nog niet erg ver). Geen probleem zou je zeggen, ware het niet dat de veehouder nog op zijn 'echte werk' was en ik drie keer langs het goede huis reed voordat er ook daadwerkelijk iemand was. Ook deze koeien waren niet erg medewerkzaam (kop aan kop met eentje achterstevoren in de crush) maar gelukkig hadden ze wel mooie vaten.

Daarna snel terug naar de praktijk voor avondspreekuur met dingen zoals ontstoken oren, puppies, een chihuahua-pug kruising met overvulde anaalklieren, puppies, een hamster met een tumor, puppies en een ernstig geobstipeerde Schotse terriër. En natuurlijk Molly, een Spaniël met een zielig pootje. Molly's poot voelde een beetje erg verdacht voor een fractuur, dus op naar Broadford (drie kwartier heen, drie kwartier terug) voor een röntgenfoto (er is een röntgenbuis aanwezig in de praktijk maar nog geen ontwikkelapparatuur....). Ik zal proberen binnenkort een foto van de foto op de weblog te zetten, dan kunnen jullie mooi raden wat er mis is.

Na een enthousiaste beginweek had ik zowaar een week vakantie. Mijn baas verliet namelijk het eiland voor een week en ze vond het niet zo aardig om mij als recentelijk afgestudeerde los te laten op een eiland waar allerlei veehouders op wonen die ik niet weet te vinden (nou ja, kan er al stuk of tien van de 400 vinden denk ik) en daarom had ze voor deze week al een andere locum ingehuurd. Deze beste man kon het werk grotendeels alleen af en dit resulteerde erin dat ik wat leuke dingen op Skye van dichtbij kon bekijken in plaats van alleen met verlangende blik langs de bordjes te rijden. Omwille van de niet onomvangrijke aard van dit verhaal zal ik het een beetje kort proberen te houden.

Zondag regende het nogal en werden er 'gales' (harde wind) voorspeld dus besloot ik maar in de buurt van Portree te blijven en een wandeling 'geschikt voor natte dagen' te maken. Hetzelfde boekje sprak ook over een 'duidelijk pad omhoog' en een 'exposed south ridge' om overheen te wandelen. Ze hadden op één punt gelijk. Al met al was het interessant om de weg omhoog te vinden (tip: de top is een goed richtpunt, al maak je dan soms wel wat omwegen) en het uitzicht mocht er ook best wezen. Maandagochtend lagen er eerst wat mestmonsters op analyse te wachten, dus was er na een kijkje op de kalverveiling alleen nog tijd voor een korte wandeling bij Portree op de Scorrybreac. Een niet al te inspannende, maar wel mooie wandeling.
Dinsdag was het eindelijk tijd voor The Old Man of Storr, die mij al enige dag vanuit verschillende hoeken van het eiland aanstaarde. Ik kon de weg naar de top van de klif boven The Old Man niet helemaal vinden, maar heb me al met al wel vermaakt op de berg. Ook in de regen. Daarna was er zelfs ook nog tijd over om de Kilt Rock en Lealt falls te gaan bekijken. Woensdag besloot ik het iets zuidelijker te zoeken en kwam ik sterk in de verleiding in de Fairy pools te gaan zwemmen, maar gezien het typisch Schotse weer (en de vele starende toeristen) heb ik het toch maar bij een wandeling gehouden. Donderdag was het weer tijd voor indrukwekkende rotsformaties, de Quiraing dit keer. Halverwege de berg kwam ik een Fransman genaamd Scott tegen die zei “Don't ask me where I am going, 'cause I do not have a clue” waarop ik antwoordde “Well, that makes two of us” en we besloten dan maar samen verder te lopen. Toen we na en glibberige afdaling weer terugkwamen bij het beginpunt van de wandeling kwam hij erachter dat het hoesje van zijn verrekijker nog halverwege lag. Ik wou graag nog op een ander punt op de berg kijken dus ben maar even meegelopen om het ding te zoeken. Tijdens een enthousiast stukje omhoog belde de praktijk of ik vanavond ook spreekuur zou kunnen doen (“How did you answer the phone and walk up there at the same time?”) dus ik moest daarna weer terug naar Portree, maar niet voordat de Franse persoon mij uitnodigde de volgende avond wat te gaan drinken. Ik ga denk ik niet genoeg met Fransen om, want toen ik mij vrijdagavond na een lange wandeling naar de MacLeods Maidens (alleen de laatste 15minuten regen, een record!) na een snelle douche en een nog snellere maaltijd op de afgesproken plek meldde bleek dat hij eigenlijk een driegangendiner bedoelde. Maar goed, voedsel sla ik natuurlijk ook niet af, en een driegangendiner als toetje is helemaal niet zo'n gek idee.

Zaterdag was ik van plan de Spar cave, een grot met calciet in de wanden en stalactieten en stalagmieten, te gaan bekijken. Na een paar zeer behulpzame locals die de getijden voor mij nog eens nakeken (ze geloofden mijn informatie geloof ik niet) en mij de weg naar de grot uitlegden (erg praktisch, ze houden hier van een bordje aan het begin van het pad en dan of meerdere splitsingen zonder bordjes of een abrupt einde aan het pad) klauterde ik over wat rotsen en keek een tijdje rond in deze natte, maar indrukwekkende grot. Hierna had ik wel zin in iets te drinken en ik ging naar de plaatselijke dorpshal/winkel/café-combinatie voor een stukje 'homebake' lemoncake en warme chocolademelk. Hier bevond zich ook een ouder echtpaar waarvan de man graag de Spar cave wilde bezoeken. Na een blik op mijn foto's van de weg erheen zag hij hier maar vanaf, maar gelukkig wist hij nog wel een andere grot in de buurt, de High Pasture cave. Of ik zin had om mee te gaan, nou, uiteraard. Met nog twee nietsvermoedende Duitsers op sleeptouw togen we naar de grot, ondertussen vermaakte onze zelfbenoemde nutscase tourguide ons met allerlei verhalen over de geschiedenis van de streek. Na een korte peptalk bij de ingang van de grot (Iedereen zijn testament opgemaakt? Extra batterijen mee? Zonder werkende zaklampen vinden we de uitgang nooit meer!) klommen we door een luik de grot in. Het gevoel dubbelgevouwen in een krappe gang te lopen met je voeten in stromend water en stalactieten die in je nek prikken is moeilijk te omschrijven, maar ik zal hier ook weer wat foto's proberen bij te sluiten. Kortgezegd: super!
En we kregen daarna ook nog koffie van zijn vrouw in de camper (en ik mocht me binnen omkleden, wat handig was want ik was de lenigste en mocht alle modderige doodlopende gangen als eerste uitproberen).

Omdat het moeilijk werd mijn zaterdag-uitje te overtreffen ben ik de volgende dag maar rustig aan Dunvegan kasteel gaan bekijken en heb daarna nog twee kleine wandelingetjes gemaakt (Neist point en Two Churches Walk, voor de liefhebbers). En daarna wassen, afwassen, dat soort nuttige dingen, want vandaag moest ik weer in schone kleding aan het werk.

Het begon vandaag meteen goed met een werkdag van 11 uur en dienst, maar ik heb wel lunch gehad. Er waren maar twee visites, maar dan wel een in het noorden en een in het zuiden, waardoor ik alsnog te laat was voor avondspreekuur en er een hele bult honden en katten op mij zaten te wachten toen ik mijn auto bij de praktijk parkeerde. Ik zal jullie niet te lang vervelen met verhalen over vaccinaties, bulten, urinemonsters, diarree en braaksel (wat een mooi vak he), maar zal morgenochtend weer even bij de opgenomen beestjes kijken. Ik heb vanavond dienst (oh, had jij de diensttelefoon nog?), dus zal zo maar eens een poging tot slapen gaan doen. Ter afsluiting nog een mooi rijmpje voor op een hek langs een wandelpad:

“Chasing cows
Will be our fate
If you do not
Close this gate”